Co to jest zez?
Zez jest wadą, która powstaje w obrębie gałki ocznej. Głównym źródłem dolegliwości jest osłabienie mięśni ocznych okalających gałkę oczną, co skutkuje zmianą kąta widzenia w jednym oku względem drugiego. Choroba zezowa prowadzi do różnego rodzaju zaburzeń pracy narządu wzroku, które mogą skutkować nieprawidłowym odbieraniem bodźców wzrokowych jednoocznych lub obuocznych.
Warto wiedzieć, że zez może mieć charakter stały, co oznacza, że rozbieżność w gałkach ocznych jest widoczna bez przerwy oraz zmienny, gdzie zmienne położenie gałek ocznych może pojawiać się i znikać. Rozwój okulistyki pozwala na wdrożenie skutecznych terapii, dzięki którym możliwa jest poprawa pracy mięśni ocznych, czego efektem jest unormowanie położenia gałek względem siebie.
Jakie objawy świadczą o problemach z widzeniem?
Choroby narządu wzroku rozwijają się zazwyczaj powoli. Głównymi objawami, które wymagają konsultacji okulistycznej i świadczą o problemach z widzeniem, są:
- nieprawidłowa ostrość obrazu podczas patrzenia z bliska,
- rozmazywanie obrazu podczas patrzenia w dal,
- przewlekły ból głowy, który łączy się z bólem oczu,
- częsta konieczność mrużenia oczami,
- zmęczenie i ból oczu,
- zaczerwienienie gałki ocznej.
Warto wiedzieć, że każde, nagłe zmiany w polu widzenia wymagają pilnej konsultacji lekarskiej. Utrata wzroku lub zwężenie pola widzenia może świadczyć o rozwoju stanu zagrożenia życia.
Rodzaje zeza
Choroba zezowa jest pojęciem, pod którym kryje się zespół chorób, polegającym na nieprawidłowym ustawieniu gałek ocznych względem siebie. Wśród rodzajów zeza wyróżnia się:
- zez ukryty – to dolegliwość często spotykana u najmłodszych. Choroba związana jest z zaburzeniami w równowadze mięśni ocznych, a sama rozbieżność gałek może być niewidoczna. Głównym objawem zeza ukrytego jest nieprawidłowe widzenie obuoczne i problemy z fuzją, czyli połączeniem odbieranych obrazów z obu oczu,
- zez jawny towarzyszący – źródłem dolegliwości jest trwałe odchylenie osi jednej z gałek ocznych względem drugi
- ej,
- zez jawny nietowarzyszący – to choroba
- zezowa
- , która powstaje na skutek porażenia nerwu, który zaopatruje w energię mięśnie oczne, utrzymujące gałkę oczną w prawidłowym położeniu.
Dodatkowo specjaliści dzielą również chorobę zezową ze względu na kierunek odchylania się oka:
- zez zbieżny – gałki oczne odchylają się w kierunku nosa,
- zez rozbieżny – gałki oczne ulokowane są w kierunku skroni,
- zez ku górze lub ku dołowi – gałki oczne kierują się kolejno w stronę czoła lub brody.
Przyczyny zeza
Wieloletnie badania dotyczące choroby zezowej pozwoliły naukowcom odkryć najważniejsze czynniki, które są źródłem powstawania dolegliwości. Na nieprawidłowe ustawienie gałek ocznych może wpływać:
- zaburzona lub nieprawidłowa miarowość oka,
- towarzyszące choroby gałki ocznej lub oczodołu,
- uszkodzenia mechaniczne, do których dochodzi w obrębie gałki ocznej, przez co ruchomość gałki zostaje zmniejszona,
- nieprawidłowe funkcjonowanie mięśni ocznych oraz bodźców nerwowych tam obecnych,
- czynniki o podłożu genetycznym,
- uszkodzenia lub dysfunkcje mózgowia,
- ogólnoustrojowe choroby ośrodkowego układu nerwowego.
Leczenie zeza
Metody leczenia zeza, jakie ma do dyspozycji współczesna medycyna, pozwalają na znaczną poprawę jakości i komfortu życia osób borykających się z dolegliwością. Efekty rekonwalescencji często zależne są od odpowiednio dobranej terapii oraz od momentu jej wdrożenia. Wczesna diagnoza oraz szybkie rozpoczęcie leczenia daje szansę na prawidłowe ustawienie gałek ocznych, co znacznie wpływa na jakość funkcjonowania pacjenta. Nieleczony zez może prowadzić do częstych bóli głowy, oczu oraz do rozwoju niedowidzenia, którego cofnięcie jest bardzo trudne.
U dzieci zez ukryty oraz inne rodzaje zeza leczone są poprzez zasłanianie zdrowego oka. W takiej terapii oko nieprawidłowo ułożone poniekąd zmuszane jest do wytężonej pracy i wysiłku, czego efektem jest wzmocnienie mięśni ocznych. Lekarze okuliści stosują również ćwiczenia percepcji, konwergencji oraz pleoptyczne, których celem jest poprawa ułożenia gałki ocznej. Jedną ze skuteczniejszych metod jest zakrapianie zdrowego oka płynem prowadzącym do rozszerzenia źrenic, czego skutkiem jest zamazanie obrazu i zmiana jego ostrości. W skrajnych, trudnych przypadkach, lekarz może zdecydować się na wdrożenie leczenia operacyjnego, co może być jedyną szansą na normalne funkcjonowanie pacjenta.
Leczeniem zeza zajmują się specjaliści z Centrum Okulistycznego Optimum w Warszawie.
Leniwe oko – niedowidzenie
Leniwe oko, inaczej nazywane amblyopią, jest schorzeniem, które pojawia się w wieku dziecięcym. Główną przyczyną pojawienia się tej dysfuncji narządu wzroku jest zadziałanie szkodliwego czynnika, który upośledza prawidłowe widzenie w okresie od urodzenia do szóstego roku życia. Na skutek uszkodzenia może dojść do powstania leniwego oka, czyli schorzenia objawiającego się prawidłowym widzeniem jedynie w jednym oku. Najczęściej do rozwoju choroby przyczynia się zez, zwłaszcza zez ukryty, który przez wiele lat może być niezdiagnozowany.
